Metakognisyon Nedir?

yunanca bir kelime olup Aristo’nun fizik üzerine yazdığı bir kitabın hemen arkasına eklediği bölümü metafizik olarak adlandırmasıyla yayılmıştır. Μετά, bir önek (prefiks) olarak  ‘’sonra’’, ‘’ötesinde’’, ‘’üstünde’’, ‘’-e ile birlikte’’ anlamına gelmektedir. Meta öneki, ararda geliş, değişim, gönderme, birlikte gitme, sonralık düşüncesini dile getirmektedir.  

Türkçeye biliş olarak çevrilen kognisyon, bilgi edinme sürecine, eylemine işaret eder. Kognisyon kavramı bütün zihinsel süreçlerimizi; bilgi, hafıza, dil, akil yürütme, zekâ, problem çözme, karar verme, algı, dikkat süreçlerini içerir. Heyecanlarımız da Kognitif fonksiyonlarımızın bir parçasıdır. 

ognitif bilime ve öğrenme psikolojisine ait bir kavram olan Metakognisyon eğitim süreçlerinde önemli değişikliklere yol açabilecek bir potansiyel içermektedir. Zihinsel etkinliklerimizin önemli bir bölümü bizzat bu etkinlik üzerinedir. Metakognisyon, basitçe ‘’ kişinin kendi kognitif süreçleri hakkındaki kognisyonlar olarak tanımlanır’’[1]. Jean Piaget’den etkilendiği öne sürülen John Flavell’in 70’li yıllarda tanımladığı metakognition, Kognitif Psikolojinin ve Kognitif Terapinin önemli öğeleri arasına girmiştir.

Flavell (1976) metakognisyonu kişinin Kognitif süreçleri hakkındaki bilgisine, bilgisinin ürünlerine, bilgisini edinmek istediği şeylerin özellikleri hakkındaki bilgisine gönderme yaparak tanımlar. Meta kognisyon, bu süreçlerin diğer şeylerin yanısıra, genellikle bir amaca ya da hedefe hizmet eden, kognitif nesnelere ve verilere göre aktif bir kontrolünü, düzenlenmesini ve orkestrasyonunu içerir.  Gombert (1990) Metakognisyon alanını, (1) belirli bir bireyin kendi kognitif durumları ve süreçleri hakkındaki introspectif (içgörülü) bilinçli bilgilerini (2) ve bu bireyin belirli bir hedefin ya da amacın gerçekleştirilmesine yönelik ihtiyari bir şekilde kognitif süreçlerini ve durumlarını, kontrol ve planlama kapasitesi içeren alan olarak tanımlar. Bernadette Noël (1997) için Metakognisyon, nesnesi, ya kişinin, gerçekleştirdiği, gerçekleştirmek üzere olduğu, bir kognitif etkinlik veya kognitif etkinlikler bütünü ya da bu kognitif etkinliklerin zihinsel bir ürünü üzerine olan zihinsel bir süreçtir.

Kognitif zihin süreçlerinden metakognitif zihin süreçlerini incelemeye geçiş kendi içinde kognitif terapi süreçlerine bir eleştiriyi barındırır. Velakin bu henüz bir paradigma devrimi gibi gözükmemektedir. Kişinin, kendisi ve kognitif stratejileri üzerine bilgisinden ve kognisyonlarının kontrolü ve düzenlenmesinden hareketle, yani ‘’ kişinin düşünceleriyle nasıl ilişki kurduğu, düşüncelerini nasıl deneyimlediği ve düşünceleriyle ilgili nelere’’[2] inandığından hareketle geliştirilen teoriler ve modeller hem zihinsel süreçlerin yeni bir açıklamasına hem kendini tanımanın yollarına yeni aydınlanmalar getirebilir.

Kaynakça:

Flavell, J.H., (1976). Metacognitive aspects of problem-solving. In L.B., Resnick (Ed.). The nature of intelligence. Hillsdale, N.J.: Lawrence Erlbaum Associates.
Gombert, J.-L. (1990). Le développement métalinguistique. Paris : Presses Universitaires de France, Collection Psychologie d´aujourd´hui.
Noël, B. (1997). La métacognition. Paris, Bruxelles : De Boeck Univesité.